Arab 
Čeština 
Dansk 
Spain 
Suomen kieli 
Magyar 
Italiano 
Nederlands 
Norsk 
Polski 
Português 
Română 
Русский 
Svenska 
Thai 
Türkçe Amerika
Amerika Birleşik Devletleri ile karıştırılmamalıdır .
Eşanlamlı makaleler için bkz Amerika (belirsizliği giderme) .
| Amerika | |
.svg/langfr-1280px-Americas_(orthographic_projection).svg.png) Amerika'nın konum haritası (yeşil renkli) | |
| Alan | 42.189.120 km2 _ |
|---|---|
| Nüfus | 1.006.801.000 kişi. (2017) |
| Yoğunluk | 24 yaşam/km 2 |
| Ülke | 35 |
| Bağımlılıklar | 19 |
| Ana diller | İspanyolca , İngilizce , Portekizce , Fransızca , Creole , Flemenkçe , Guarani , Inuit dilleri , Kızılderili dilleri , Bushinengue dilleri , Maya |
| Zaman dilimleri | UTC−10:00 ( Amerika Birleşik Devletleri ) UTC+00:00 ( Grönland ) |
| Ana şehirler | Bogota , Buenos Aires , Caracas , Chicago , Lima , Los Angeles , Mexico City , Montreal , New York , Rio de Janeiro , São Paulo , Santiago , Toronto , Washington |
düzenlemek  | |
Amerika , Batı Yarımküre'de bir kıtadır . Kuzeyde Arktik Okyanusu'ndan güneyde Drake Geçidi'ndeki Horn Burnu'na , onu sırasıyla doğu ve batıya bağlayan Atlantik ve Pasifik okyanuslarının birleştiği noktada uzanır. 42 milyondan fazla km2 ile Amerika, toplam alanın %8,3'ünü ve kara yüzeyinin %28,2'sini kaplayan gezegendeki en büyük ikinci kıtadır [ 1 ] . Ayrıca Amerika, dünya nüfusunun yaklaşık %13,3'ünü barındırmaktadır.bir milyardan fazla insanla [ 2 ] . Sakinlerine Amerikalılar denir: ancak bu terim aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlarını belirtmek için de kullanılır ; bu nedenle kıtanın farklı yerlerinden gelen insanlar sıklıkla Kuzey Amerikalılar , Güney Amerikalılar veya Latin Amerikalılar gibi belirli mezhepler kullanılarak ayırt edilirler . Amerika terimi , kaşif Amerigo Vespucci'nin onuruna kullanılan Alman haritacılar Martin Waldseemüller ve Mathias Ringmann'ın bir icadıdır.1507'de Saint-Dié'de yayınladıkları planisferde .
Amerika, coğrafi özelliklerinden dolayı geleneksel olarak Kuzey Amerika , Orta Amerika , Batı Hint Adaları ve Güney Amerika olarak adlandırılan bir alt kıtalar topluluğu perspektifinden görülür . Kültürel portresi de dikkate alındığında Anglo-Sakson Amerika ve Latin Amerika olarak ikiye ayrılır .
Amerika, ortak etkilere ve mirasa sahip farklı ülkelerin kültürlerinden oluşur. "Eski Ülkeler" ( Avrupa ) olarak da bilinen "Eski Kıta" yerine bazen " Yeni Dünya " olarak adlandırılır. Bu itibarla , 1492'de Rönesans Avrupalıları tarafından keşfedilip keşfedilir keşfedilmez " modern zamanların " yerli halkları ile Batı Avrupalıları arasında bir buluşma yeri haline gelen, bin yıllık bir tarihle şekillenmiş Kolomb öncesi bir uygarlık alanını oluşturur .sömürgecilerin Kızılderililer ( Kristof Kolomb , Hint Adaları'na deniz yoluyla ulaşmak için yolculuğuna çıkmış ve orada olduğuna inanmıştı) tarafından çağrılan yerli halklara yönelik şiddetiyle damgasını vuran "modern" bir tarih ve Afrikalı nüfusların zorla yerinden edilmesi onları köleleştirmek için . Amerika'nın Avrupa tarafından sömürgeleştirilmesi, birçok maceracıya, altın ve altın şehirlerdeki bu yeni toprakların uçsuz bucaksız genişliğinin sunduğu bağımsızlık , özgürlük ve refah duygularıyla ilham verdi .Eldorado , Norembergue ve Saguenay krallığının efsanevi toprakları .
etimoloji
1507'de , Saint-Dié-des- Vosges'de bulunan ve Gymnase Vosgien adlı Lorraine Dükalığı'nın bilgili bir topluluğunun haritacısı Martin Waldseemüller , bilim adamı Mathias Ringmann'ın yardımıyla güney bölgesini temsil eden Universalis Cosmographia adlı bir planisfer üretti. Amerika'nın. Bu dünya haritası, Floransalı gezgin Amerigo Vespucci'nin onuruna atfedilen dişileştirilmiş bir ad olan "Amerika" kelimesinin göründüğü ilk haritadır [ 3 ] ( Amerigo eşdeğerdir Cermen kökenli ilk adın İtalyancası " Aymeric ", " Henri " nin güney varyantı ). Bu kaşif, 1502'de Patagonya'nın güneyinde yaptığı sefer sırasında yeni bir kıta tezini ortaya atan ilk kişiydi. Afro-Avrasya süper kıtasına eklenen dünyanın bu dördüncü kısmı , daha sonra Kristof Kolomb'un iddialarını değiştirdi . 1492'de Hindistan'a giden yolu keşfettiğine inanarak , bunun yerine bugün metonimiyle " Amerikan Kızılderilileri " adı altında anılan kişilerle karşılaştı. veya "Amerikan Kızılderilileri" (Fransızca konuşan Kanada'da, bu adlar genellikle aşağılayıcı olarak kabul edilir ve artık onlara "İlk Milletler", "Yerliler" gibi diğer adlar tercih edilir).
1992'de kıtanın yerli ulusları Amerika'yı belirtmek için Amerigo Vespucci'nin kolonyal adına atıfta bulunmadan Kuna terimini “ Abya Yala ” olarak benimsediler .
Coğrafya
Amerika, Asya'dan sonra dünyanın ikinci büyük kıtasıdır . Yaklaşık 42.437.680 km2'lik bir alana sahiptir ve kuzey-güney doğrultusunda Cape Columbia'dan (58°K, Nunavut , Kanada ) Diego Ramirez Adalarına (56ºG, Tierra del Fuego , Şili ) kadar uzanır. Rusya'dan Arktik Okyanusu ile ve Antarktika'dan Drake Geçidi ile ayrılır . En batı ve en doğu noktaları, sırasıyla, 173°11'D'deki Attu Adası'na karşılık gelir.Alaska ( Amerika Birleşik Devletleri ) ve Paraíba'da ( Brezilya ) Seixas (34°47'W) noktasında .
Amerika kıtası üç alt kıtadan oluşur : Orta Amerika , Kuzey Amerika ve Güney Amerika ile Batı Hint Adaları olarak adlandırılan ve Kuzey Amerika ile Amerika Birleşik Devletleri arasında kıtasal bağlantı görevi gören bir ada yayı, Güney Amerika. Ayrıca kıta kayması ve levha tektoniği teorisine göre Kuzey Amerika ile Güney Amerika milyonlarca yıl ayrı kalacaktı. Gondwana'nın Lavrasya'dan ayrılmasından sonra, iki alt kıta bugünkü konumlarına sürüklendi, ardından Orta Amerika tarafından birleştirildi. Önce bir ada yayı olan bu kara köprüsü , plaka tektoniğinin etkisiyle aralarında ortaya çıktı ve daha sonra sürekli bir kara şeridi haline geldi. Bu birliğin en ince noktası, 3 milyon yıl önce kurulduğunda Büyük Amerikalar Arası Mübadeleye izin veren Panama Kıstağı'ndadır .
topografya
Atlantik Okyanusu'nun merkezinden batıya doğru hareket eden tektonik levhalar ( Karayipler , Kuzey Amerika ve Güney Amerika ) , Pasifik levhasının Ateş Çemberi'nin doğu kenarına batmasıyla Amerikan Cordillera'sını oluşturur . Bu şekilde oluşan sıradağlar temel olarak Rocky Dağları , Batı Sierra Madre ve And Dağları gibi bir dizi yüksek sırttan oluşur . Kuzey Amerika'nın doğusunda,Appalachians , Alabama'dan Newfoundland'e 2.300 km'den fazla uzanırken , kuzeyde Arctic Sıradağları yükselir .
Kıtanın merkezinde, Kuzey Amerika, St. Lawrence Ovaları , Mackenzie Nehri Havzası ve Prairie gibi geniş düzlüklerden oluşur . Kuzeydoğuda, Laurentian Platosu yaklaşık beş milyon kilometrekarelik bir alana yayılıyor ve Nunavut ile Quebec'in çoğunu kaplıyor . Güney Amerika, kuzeydoğuda Amazon havzasının ovalarından , doğu kıyısındaki Brezilya platosundan ve güneyde Gran Chaco ve Pampas ovalarından oluşur .
Ana dağ sıraları
| Zincir | Uzunluk (Kilometre) | Ülke |
|---|---|---|
| And Dağları Cordillera | 7100 |  Venezuela - Kolombiya - Ekvador - Peru - Bolivya - Şili - Arjantin   .svg/1280px-Bandera_de_Bolivia_(Estado).svg.png){kind=small}   |
| kayalık Dağlar | 4800 |  Kanada - Amerika Birleşik Devletleri |
| Apalaşlılar | 2400 | Kanada - Amerika Birleşik Devletleri |
| Kademeli Aralık | 1100 | Kanada - Amerika Birleşik Devletleri |
| Alaska Aralığı | 650 | Amerika Birleşik Devletleri |
| Sierra Nevada | 644 | Amerika Birleşik Devletleri |
| Saint-Élie zinciri | ( belirtilmemiş ) | Kanada - Amerika Birleşik Devletleri |
| Dağ | Rakım (metre) | Ülke |
|---|---|---|
| Aconcagua Dağı | 6.962 | Arjantin |
| Nevado Ojos del Salado | 6.893 | Arjantin - Şili |
| monte işemek | 6.795 | Arjantin |
| Huascaran Dağı | 6.768 | Peru |
| Llullaillaco Volkanı | 6.739 | Şili - Arjantin |
| Cerro Mercedario | 6.720 | Arjantin |
| Yerupaja | 6.617 | Peru |
| nedo sajama | 6.542 | Bolivya |
| volkan antofalla | 6.440 | Arjantin |
| Nevado İllimani | 6.438 | Bolivya |
Hidrografi
Fauna ve flora
Birçok hayvan ve bitki türünün anavatanı Amerika'dır. Bunların çoğuna americanus , americana veya americanum özel sıfatları verilmiştir .
Demografi
Amerika eyaletleri ve bölgeleri
.svg/1280px-Flag_of_Saint_Barth%C3%A9lemy_(local).svg.png){kind=small}
.svg/1280px-Flag_of_France_(lighter_variant).svg.png){kind=small}
| Kolombiya | Malpelo ( Kolombiya ) |
|---|---|
| Amerika Birleşik Devletleri - Haiti | Navasse Adası ( Amerika Birleşik Devletleri ) (Haiti) |
| Fransa |  Clipperton Adası ( Fransa ) |
| Güney Georgia ve Güney Sandviç Adaları (takımadalar) | |
.svg/1280px-Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg.png){kind=small} Candlemas Adası ( İngiltere ) | |
| Willis Adaları ( Birleşik Krallık ) | |
| Annenkov Adası ( Birleşik Krallık ) | |
| Vindication Adası ( İngiltere ) | |
| Kosta Rika |  Cocos Adası ( Kosta Rika ) |
dil aileleri
Kültür , tarih , dil ve sosyoloji açısından Amerika kıtasında iki dil alanı vardır:
- Antigua ve Barbuda , Bahamalar , Barbados , Belize , Kanada , Dominika , Amerika Birleşik Devletleri , Grenada , Guyana , Jamaika , Saint Kitts ve Nevis , Saint Lucia , Saint Vincent ve Grenadinler , Trinidad ve Tobago'ya karşılık gelen Anglo -Sakson Amerika İngiliz Denizaşırı Toprakları olarak ;
- Aşağıdakileri içeren Latin Amerika :
- Arjantin , Bolivya , Şili , Kolombiya , Kosta Rika , Küba , Ekvador , Guatemala , Honduras , Meksika , Nikaragua , Panama , Paraguay , Peru , Porto Riko , Dominik Cumhuriyeti , El Salvador , Uruguay ve Venezuela'ya karşılık gelen Hispanik Amerika , birlikte;
- Brezilya'ya karşılık gelen Portekizce konuşan Amerika .
- Haiti , Fransız-Kanada toplulukları, Fransız-Amerikan toplulukları , Fransız denizaşırı departmanları ( Guadeloupe , Martinique , Guyana , Saint-Martin ve Saint-Barthélemy ) ve Saint-Pierre-et-Miquelon'u içeren Fransızca konuşan Amerika .
din
Kızılderili dinlerinin yanı sıra, Amerika'daki ana din Hıristiyanlık ve onun çeşitli mezhepleridir: Katoliklik ve Protestanlık . Katolik Kilisesi'ne göre , kıtanın birincil koruyucu azizi Guadalupe Meryem Ana'dır, ikincil koruyucu aziz ise Saint Rose of Lima'dır .
Ana Katolik Mabetleri
- Aparecida Meryem Ana Bazilikası , Brezilya
- Mexico City , Meksika'daki Guadalupe Meryem Ana Bazilikası
- Our Lady of Cape Town Bazilikası , Kanada
- Sainte-Anne-de-Beaupré Bazilikası , Kanada
- Hermitage Saint-Antoine de Lac-Bouchette , Kanada
- Saint Joseph'in Mount Royal Oratory'si , Kanada
- Kanada Kutsal Şehitleri Ulusal Mabedi , Kanada
- Immaculate Conception Ulusal Mabedi Bazilikası , ABD
- Varsayım Meryem Ana Ulusal Mabedi Bazilikası , Amerika Birleşik Devletleri
- Kuzey Amerika Şehitleri Ulusal Mabedi , ABD
Hikaye
Kolomb öncesi uygarlıklar
Son on yıllara kadar, insanların 12.000 ila 14.000 yıl önceki son buzul çağında Beringia üzerinden Asya'dan Amerika'ya göç ettiğini iddia eden geç yerleşim teorisi galip geldi. Bununla birlikte, 24.000 yıl önce kuzey Yukon'da insanların varlığına işaret eden izler bulundu. Bu veriler, Beringya'nın şu anda sular altında kalan bölgelerini işgal edecek ve Amerika kıtasının geri kalanına dağılmadan yaklaşık 8.000 yıl önce buzullar tarafından tecrit edilmiş olarak kalacak olan insanların Sibirya'dan geçişini öneriyor [ 5 ] .
Bilim adamları ayrıca , Amerika'nın ilk yerleşiminin 20.000 ila 50.000 yıl önce gerçekleşmiş olabileceği ve aynı zamanda insanın Moğolistan , Sibirya ve Kuzey Kutbu gibi farklı rotalar izlediği bir göçün sonucu olabileceği tezini de destekliyor. Okyanus deniz buzu .
Daha sonra insanlar, çeşitli topluluklar oluşturdukları tüm kıtayı hızla işgal ettiler: Kuzey Amerika'da Mississippi uygarlığı ve Cahokia şehri , Iroquoian köyleri Hochelaga ve Stadaconé ve ayrıca SaqqaqveDorset,Inuit . Güney Amerika'da kutsal Caral - Supe şehri (en eski Amerikan şehri) ve İnkaların kutsal vadisi ; Mezoamerika'da , Maya şehirleri Chichén Itzá ve Yaxchilan ve Aztek başkentindeMeksika -Tenochtitlan .
Amerika'nın Viking kolonizasyonu, Avrupa'dan iyi belgelenmiş insan yerleşimine yönelik en eski girişimdir . Kızıl Erik destanına göre ilk yerleşimler Grönland'da 985 ( MS ) civarında kurulmuştur. Oğlu Leif Ericson , 1000 yılı civarında Vinland'ı ( Newfoundland adası ) keşfedecek ve Beothuk'larla bir ilişkiye girecekti . Bununla birlikte, Kolomb öncesi diğer okyanus ötesi temasların , İskandinav keşiflerinden önce bile gerçekleştiği tahmin ediliyor ..
1340 civarında, İtalyan keşiş Galvano Fiamma , İzlanda kaynaklarına dayanarak terra que dicitur Marckalada adını verdiği Amerika kıtasının varlığından bahsettiği Latince bir Cronica universalis yazdı. Devasa taşlardan evler inşa eden devlerin yaşadığını söylüyor ve hiçbir denizcinin bu ülke hakkında daha fazla bilgi edinemediğini de sözlerine ekliyor [ 6 ] .
Amerika'nın Avrupa kolonizasyonu
15. yüzyılın başlarında Amerika kıtası tam bir dünya olarak kabul ediliyordu [ 7 ] .
Santa Fe'nin kapitülasyonları 1492'de Katolik krallar tarafından onaylandıktan sonra , Kristof Kolomb tesadüfen birkaç ay sonra San Salvador Adası'na indi ve ardından 1453'te Konstantinopolis'in düşüşünün kaçınılmaz bir sonucu olarak Hindistan'a giden yeni bir yol aradı. keşif ve keşif , 1510'da Amerikan anakarasının İspanyol kolonizasyonu başlamadan önce Hispaniola adasında (Haiti ve Dominik Cumhuriyeti) La Navidad'ı kurdu .
1494 Tordesillas Antlaşması'nın ardından , Yeni Dünya toprakları daha sonra Kastilya Kralı I. Isabella , Aragon Kralı II . Ferdinand ve Portekiz Kralı II . John arasında paylaşıldı . Böylece, İspanya Krallığı , Pasifik Okyanusu kıyılarında Yeni İspanya , Yeni Granada , Peru ve Río de la Plata valiliklerini kurarken, Portekiz Krallığı , Brezilya kıyılarında Brezilya kaptanlıklarını kurdu.1500'den itibaren Güney Atlantik . 1497'den itibaren Kuzey Atlantik kıyılarında, Arktik bölgesinde ve Karayip Denizi'nde İngiltere Krallığı kuruldu . Daha sonra 1534'ten itibaren, Fransa Krallığı kolonilerini esas olarak Kuzey Amerika'nın kuzeydoğusunda ve merkezinde, Meksika Körfezi'ne kadar , ayrıca Batı Hint Adaları'nda ve Guyana Kalkanı'nda kurdu . Birleşik İller , Karayip adalarını ( Aruba , Curaçao ve Saint Martin ), Danimarka Krallığı ve Norveç'i fethetti .Grönland'a yerleşti ve Rus İmparatorluğu Alaska bölgesini fethetti .
Yerleşimcilerin gelişi, Kolomb öncesi uygarlıklarda çiçek hastalığı gibi bir dizi yeni hastalığın ortaya çıkmasına neden oldu ve böylece - ortaçağ Avrupa'sındaki Kara Veba'ya benzer bir şekilde - yerli nüfusun yaklaşık %93 oranında nüfus azalmasına neden oldu. nüfus.
Cizvitler ve Coureurs des bois , kürk ticareti , müjdeleme ve yerli halklarla ilişkilerin kurulması yoluyla Yeni Fransa'nın Kuzey Amerika'daki genel valiliğinin genişlemesine katkıda bulundu . Ayrıca Huronların ülkesine ve İspanyol ve Portekiz imparatorluklarında Guaranilere Katolik misyonları gönderildi .
Kuzeyde, Fransız-İrokua ve sömürgeler arası savaşlar, Fransız ve İngiliz imparatorluklarının kolonileri arasındaki çatışmalarla doğrudan bağlantılıydı . Güneydeyken Conquistadors , Aztek ve İnka imparatorluklarının fethi gibi bir dizi istila gerçekleştirdi , ancak yine de çeşitli bölgelerde yerli halklar tarafından püskürtüldü. Birçoğu, 19. yüzyılın sonlarına kadar topraklarındaki hakimiyetlerini sürdürmeyi gerçekten başardı . Örneğin, Araucania ve Patagonya Krallığı , Pampalar , Mato Grosso veAmazonia , Mapuches , Het , Ranquel , Wichi , Tobas , Amazonians ve Comanches gibi halkların egemenliği altında kaldı .
Güney Amerika'da , mocambos ve quilombos ( örnek: Palmares ) , Afrika kökenli sakinleri üçgen ticaretin etkisiyle düşürüldükleri kölelik durumundan kaçmayı başaran marooning tarafından da yaratıldı .
1754'ten 1763'e kadar , İngiliz silahlı kuvvetlerinin kuzey Yeni Fransa'yı ele geçirdiği, 1759'da Quebec kuşatmasına katıldığı ve Acadialıları sürgüne gönderdiği Fetih Savaşı gerçekleşti .
dekolonizasyon
Üç yüzyıllık sömürge yönetiminin ardından Amerikan halkları, Avrupa uluslarından siyasi bağımsızlıklarını ilan etmeye başladı ve böylece ulusal devletler kurma hakkını talep etti. İlk girişimler , sonunda Amerika Birleşik Devletleri'nin doğduğu Amerikan Devrimi sayesinde 1775'te Onüç İngiliz kolonisinden geldi . Ardından anayasacılık , insan hakları , federalizm ve bağımsızlık gibi yenilikçi siyasi kavramlara dayalı yeni bir toplum türü yaratıldı .
1791'den 1804'e kadar Haiti Devrimi , kölelerin Fransız yetkililer tarafından ellerinden kurtarılmasıyla sona erdi ve siyah Afrika soyundan gelen bir hükümete sahip ilk modern devleti kurdu.
Vertières Muharebesi, Haitililer tarafından kahramanca kazanılan bu savaşın en önemli başarısıydı ve böylece Pan-Amerikanizm de dahil olmak üzere çeşitli büyük ölçekli diplomatik hareketlerin önünü açtı.
1809'dan başlayarak, İspanyol yönetimi altındaki halklar , çeşitli ulusların doğuşunu ateşleyen Güney Amerika bağımsızlık savaşlarını yürüttüler: Arjantin , Bolivya , Kolombiya , Kosta Rika , Şili , Ekvador , El Salvador , Guatemala , Honduras , Meksika , Nikaragua , Paraguay , Peru , Uruguay ve Venezuela . Süreç 1844, 1883 ve 1898'de Dominik Bağımsızlık Savaşı'nın sonunda tamamlandı., İspanya-Güney Amerika Savaşı ve Küba Bağımsızlık Savaşı . Kuzeydeyken kıta, Batı'nın fethi, 1812 Anglo-Amerikan Savaşı , Vatanseverlerin isyanı (1837-1838), Amerikan İç Savaşı (1861-1865), Rouge isyanı ile harap oldu. Nehir (1869-1870) ve Kuzey-Batı İsyanı (1885).
1819'da Gran Colombia olarak adlandırılan ve bugünkü Panama , Kolombiya, Venezuela, Ekvador topraklarının yanı sıra Nikaragua ve Peru'dan Brezilya , Kosta Rika, Guyana , Honduras bölgelerini içeren geniş bir Güney Amerika ülkesi oluşturuldu . Bu cumhuriyet feshedildi ve 1830'da üç ülkeye bölündü: Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti ve Ekvador Cumhuriyeti'nin yanı sıra art arda Yeni Granada Cumhuriyeti , Granada Konfederasyonu , Kolombiya Birleşik Devletleri ve son olarak Kolombiya Cumhuriyeti .
1822'de Brezilya Prensliği kendisini bağımsız bir monarşi - Brezilya İmparatorluğu - halinde örgütledi ve böylece monarşinin kaldırıldığı ve yerini cumhuriyetçi bir rejim aldığı 1889 yılına kadar Portekiz Birleşik Krallığı, Brezilya ve Algarve'yi dağıttı. İngiliz Kuzey Amerika halkı, 1864'ten itibaren , bağımsızlığı 1867'de onaylanan ve 1982'de sona eren bir süreçte tam egemenliği kesin olarak elde edilen Kanada Konfederasyonu'nun örgütlenmesi için Birleşik Krallık ile müzakere etti.
Son olarak, 20. yüzyılda Bahamalar , Surinam , Guyana , Saint Lucia , Trinidad ve Tobago , Antigua ve Barbuda , Saint Vincent ve Grenadinler ve Barbados gibi son koloniler bağımsızlıklarını elde ederek Amerika'nın dekolonizasyonunu kesin olarak tamamladılar.
modern çağ
20. yüzyılın başında Kuzeybatı Geçidi ilk kez Avrupalı kaşifler tarafından geçilirken, Panama Kanalı , Atlantik ve Pasifik okyanuslarını ayıran kıstak üzerinde deniz seyrüseferine açıldı .
Daha sonra, yüzyılın ikinci yarısında, dekolonizasyon duyguları birçok insana ulaştı. Böylece Uluslar Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'ndan anayasal bağımsızlık kazandılar : Antigua ve Barbuda , Bahamalar , Barbados , Belize , Grenada , Guyana , Jamaika , Saint Kitts ve Nevis , Saint-Lucia , Saint Vincent ve Grenadinler ve ayrıca Trinidad ve Tobago Ayrıca Surinam , Hollanda'dan bağımsızlığını kazanmıştır .. Şu anda, bazı bölgeler Avrupa uluslarının (İngiliz, Danimarka, Fransız ve Hollandalı) vesayeti altında kalmaktadır. Kendi adına, Quebec halkı, bir Amerikan devletinden siyasi kurtuluş duygusu ve arzusuyla açıkça canlandırılan ilk ulusal topluluk oldu.
Amerikan ülkeleri kurtuluşlarından sonra ayrı ayrı ve farklı bir şekilde geliştiler. Böylece, 19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri, kıtadaki Avrupa imparatorluğunun yerini alarak kendisini bir dünya gücü olarak ilan etti. 20. yüzyılda kıtanın çeşitli bölgeleri arasında artan bir gelişme farkı görüldü . Amerika Birleşik Devletleri küresel bir süper güç haline gelirken, Latin Amerika ve Karayip halkları, Brezilya gibi ülkeler de dahil olmak üzere dünyadaki gelir eşitsizliği açısından sosyal eşitsizliklerin en yüksek olduğu ulusal topluluklar oluşturuyorlardı .Kolombiya ve Şili _
Çağdaş Amerikan tarihindeki en önemli siyasi olaylardan bazıları şunlardır: İspanyol-Amerikan Savaşı (1898), Meksika Devrimi (1910-1917), Soğuk Savaş (1945-1991), Latin Amerika askeri diktatörlükleri (juntalar), Afro-Amerikan Sivil Haklar Hareketi (1955-1968), Küba Devrimi (1959), Sessiz Devrim (1960-1966) ve Yerli Halkların Hakları Bildirgesi (1982-2007).
19. yüzyılın sonundan bu yana , birkaç Amerikan devleti bir Pan-Amerikan birliği sisteminde birleşti ve 1948'de Amerikan Devletleri Örgütü'nün (OAS) kurulmasıyla sonuçlandı . Öte yandan, 20 . Yüzyılda Amerika Devletleri, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA), Kuzey Amerika Havacılık Savunma Komutanlığı Kuzey (NORAD), Güney Amerika Uluslar Birliği (UNASUR) gibi çeşitli bölgesel forumlarda karşılıklı işbirliği çabalarını yoğunlaştırdılar. Güney Ortak Pazarı (Mercosur), And Topluluğu (CAN),Orta Amerika Parlamentosu , Amerikalar için Bolivarcı İttifak (ALBA) ve Karayipler Topluluğu (CARICOM).
Amerika'nın karakteristik figürleri
Kolomb öncesi Amerika
- Pachacutec , İnka imparatoru
- Tupac Yupanqui , İnka İmparatoru
- Huayna Capac , İnka imparatoru
- Nezahualcoyotl , Texcoco'lu tlatoani _
- Ahuitzotl , Aztek İmparatoru
- Donnacona , Stadacona'nın Iroquoian şefi
- Pontiac , Ottawa'ların Şefi
- Lakota Oglalas'ın ( Sioux ) lideri Crazy Horse
- Oturan Boğa , Lakota Hunkpapas'ın ( Sioux ) lideri
Sömürge Amerika
ispanyol amerika
- Francisco Pizarro ve Diego de Almagro , İnka İmparatorluğu'nun fethine öncülük eden fatihler
- Simón Bolívar , Venezuelalı general ve Güney Amerika Bağımsızlık Savaşları'nın kurtarıcısı
- José de San Martín , Arjantinli general ve Güney Amerika Bağımsızlık Savaşları'nın kurtarıcısı
- Bernardo O'Higgins , Şilili general ve Güney Amerika Bağımsızlık Savaşları'nın libertadoru
- José Marti , Küba Bağımsızlık Savaşı'nda devrimci
- José Gervasio Artigas , devrimci ve Río de la Plata Birleşik Eyaletlerinin kurtarıcısı
- Miguel Grau , Pasifik Savaşı'nda Peru Donanması Amirali
Portekiz Amerika
- Pedro Álvares Cabral , Brezilya gezgini ve kaşifi
- Martim Afonso de Sousa , fidalgo ve kolonyal yönetici
- José de Anchieta , Cizvit misyoneri
- José Bonifácio de Andrada e Silva , Brezilya'nın bağımsızlığının babası
hollandalı amerika
- Yeni Hollanda Valisi Pieter Stuyvesant
- Adriaen Block , kaşif ve kürk tüccarı
- Hollanda Batı Hindistan Şirketi'nin kurucusu Willem Usselincx
Anglosakson Amerika
- Newfoundland kolonisinin kurucusu John Cabot
- Hacı Babalar , Plymouth Colony'nin kurucuları
- Nova Scotia kolonisinin kurucusu William Alexander
- Salem Cadıları , büyücülükle suçlanan kadınlar
- George Calvert , Maryland Eyaletinin kurucusu ve Avalon Eyaletinin sahibi
- Rhode Island Colony ve Providence Plantasyonlarının öncüsü Anne Hutchinson
- Prens Rupert , Rupert's Land Valisi
- William Phips , Massachusetts Körfezi Eyaleti Valisi
- Pennsylvania eyaletinin kurucusu William Penn
- Francis Nicholson , Port-Royal Kuşatması'nda İngiliz askeri subayı
- Acadian sürgününün lideri Robert Monckton
- James Wolfe , Quebec'in Fethi'nde İngiliz general
- Britanya Kolumbiyası kolonisinin kurucusu James Douglas
Fransız Amerika
Yeni Fransa (anakara)
- Jacques Cartier , Quebec'in kurucusu
- Samuel de Champlain , Port-Royal ve Quebec City'nin kurucusu
- Louis de Buade de Frontenac , Yeni Fransa Valisi
- Louisiana'nın kurucusu Pierre LeMoyne d'Iberville
- René-Robert Cavelier de La Salle , Büyük Göller ve Mississippi Nehri kaşifi
- Louis-Joseph de Montcalm , Yeni Fransa Orduları Korgenerali
- Rebellion des Patriotes'un lideri Louis-Joseph Papineau
- François-Xavier Garneau , tarihçi
- Louis-Hippolyte La Fontaine , sorumlu hükümetin azmettiricisi
Fransız Batı Hint Adaları (ada)
- Pierre Belain d'Esnambuc , haydut ve Saint-Christophe valisi
- Philippe de Longvilliers de Poincy , Amerika Adaları ve Anakara Genel Valisi
- Jean-Baptiste Thibault de Chanvalon , ekinoksal Fransa'da görevli
- Haiti Devrimi'nin lideri Toussaint Louverture
danimarka amerika
- Jørgen Iversen Dyppel , St. Thomas'ın ilk valisi
- Danimarka Batı Hint Adaları Valisi Peter von Scholten
- Hans Egede , Godthåb'ın kurucusu , Grönland
- Nikolaus Ludwig von Zinzendorf , Lutherci misyoner
rus amerika
- Grigori Chelikhov , gezgin ve tüccar
- Rus Amerika Şirketi'nin başkanı Alexander Baranov
Bağımsız Amerika
- George Washington , Amerika Birleşik Devletleri'nin Kurucu Babası ve Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk Başkanı
- ABD'nin Kurucu Babası ve Batı'nın fethine öncülük eden ABD Başkanı Thomas Jefferson
- Meriwether Lewis ve William Clark , Lewis ve Clark Expedition'ın liderleri
- John A. Macdonald , Kanada'nın Kurucu Babası ve Kanada'nın ilk Başbakanı
- Kanada Başbakanı Wilfrid Laurier
- William Lyon Mackenzie King , Kanada Başbakanı , çoğunlukla İkinci Dünya Savaşı sırasında
- Abraham Lincoln , Amerika Birleşik Devletleri İç Savaşı sırasında Birlik Başkanı
- Brezilya Birleşik Devletleri Devlet Başkanı Manuel Deodoro da Fonseca
- Francisco I. Madero , Meksikalı devrimci ve başkan
- Küba Devrimi'nin lideri Che Guevara
- Kübalı devrimci ve devlet başkanı Fidel Castro
- Juan ve Eva Peron , Arjantin devlet başkanı çifti
- Haiti Cumhuriyeti'nin kurucu babası Jean-Jacques Dessalines
metropollerin listesi
Aşağıda, bir milyondan fazla nüfusu olan ( Amerika'nın ana kentsel alanlarından ayırt edilecek) belediyelerin azalan nüfus sırasına göre listesi bulunmaktadır:
Kültürel ve doğal miras
Aşağıdaki kültürel ve doğal alanlar UNESCO Dünya Mirası Alanları listesinde yer almaktadır.
- Quebec City , Kanada'daki Eski Quebec'in tarihi bölgesi
- Canadian Rocky Mountain Parks , Alberta ve British Columbia , Kanada
- Gros Morne Ulusal Parkı , Newfoundland ve Labrador , Kanada
- Özgürlük Anıtı , New York , Amerika Birleşik Devletleri
- Golden Gate Köprüsü , San Francisco , Amerika Birleşik Devletleri
- Yellowstone Ulusal Parkı , Wyoming , Amerika Birleşik Devletleri
- Büyük Kanyon Ulusal Parkı , Arizona , Amerika Birleşik Devletleri
- Monarch Kelebek Biyosfer Rezervi , Michoacán , Meksika
- Meksika , Popocatépetl'in yamaçlarında 16. yüzyılın başlarından kalma manastırlar
- İspanyol öncesi El Tajín şehri , Veracruz , Meksika
- Malpelo Fauna ve Flora Koruma Alanı , Kolombiya
- Machu Picchu , Cuzco , Peru'daki İnka şehri
- Rapa Nui Milli Parkı , Paskalya Adası , Şili
- Valparaíso , Şili liman kentinin tarihi bölgesi
- Rio de Janeiro , Brezilya'daki Kurtarıcı İsa Heykeli
- Guaranilerin , Arjantin ve Brezilya'nın Cizvit Misyonları
- Iguazú Ulusal Parkı ve Iguaçu Ulusal Parkı , Misiones Eyaleti ve Paraná , Arjantin ve Brezilya'da
- Tarihi Milli Park - Citadelle, Sans Souci, Ramiers , Haiti
Eski Quebec Tarihi Bölgesi, Quebec City ( Kanada )
Philadelphia'daki Bağımsızlık Salonu ( Amerika Birleşik Devletleri )
Büyük Kanyon Ulusal Parkı ( ABD )
Huayna Picchu ve Kayıp Şehir Machu Picchu ( Peru )
Rio de Janeiro'daki ( Brezilya ) Kurtarıcı İsa heykeli
San Francisco'daki Golden Gate Köprüsü ( Amerika Birleşik Devletleri )
Yellowstone Ulusal Parkı ( Amerika Birleşik Devletleri )
İspanyol öncesi şehir El Tajín ( Meksika )
Chungará Gölü ve Parinacota Volkanı ( Şili )
Kıtalararası Birlikler
Pan Amerikan Kurumları
uluslarüstü ajanslar
- Kuzey Amerika Uzay Savunma Komutanlığı (NORAD)
- Uluslararası Ortak Komisyon (IJC) ve Uluslararası Sınır Komisyonu (IBC)
- Hızlı ve Nexus programları _ _
Hükümetler arası gruplaşmalar
- Amerika için Bolivarcı İttifak (ALBA)
- Karayip Devletleri Birliği
- Latin Amerika Entegrasyon Derneği (ALADI)
- Rio Grubu
- Doğu Karayip Devletleri Örgütü
- Orta Amerika Parlamentosu
- Latin Amerika Parlamentosu
Yerel ekonomik topluluklar
- Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA)
- Güney Bankası
- Amerikalılar Arası Kalkınma Bankası
- And Topluluğu
- Karayip Topluluğu (Caricom)
- Orta Amerika Ortak Pazarı
- Mercosur
- Güney Amerika Ulusları Birliği
Sınır ötesi kültürel karşılaşmalar
Eğitim
Din
- Latin Amerika Piskoposluk Konseyi (CELAM)
- Antiller Piskoposluk Konferansı
- Aziz Petrus Kürsüsü'nün Kişisel Nizamnamesi
Bilim
Spor
proje çalışmaları
Kıtalararası ilişkiler
- milletler topluluğu
- Demokrasiler Topluluğu
- kutup konseyi
- Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği
- İnterpol
- Olimpiyat Oyunları
- İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları
- Uluslararası Frankofoni organizasyonu
- Birleşmiş Milletler (BM)
- Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)
- Latin Birliği
Bölgesel gelişmeler
Kıtalararası rotalar
- Lincoln Otoyolu rotası (doğudan batıya - New York'tan San Francisco'ya )
- Pan-Amerikan Otoyolu (kuzeyden güneye - Prudhoe Körfezi'nden Ushuaïa'ya )
- Trans- Kanada Otoyolu (doğudan batıya— Saint John of Newfoundland'den Victoria'ya / Prince Rupert'e )
Bölgesel rotalar
- CanAm Otoyolu
- Canamex Koridoru
- James Körfezi Yolu
- Transtayga Yolu
- Transamazon (BR-230)
- US Route 66 (doğudan batıya - Chicago'dan Los Angeles'a )
Deniz yolları
Demiryolu yolları
- amtrak
- Burlington Kuzey ve Santa Fe Demiryolu (BNSF)
- Kanada Ulusal (CN)
- Kanada Pasifik (CP)
- CSX Taşımacılığı
- Kansas City Güney
- Norfolk Güney
- Birlik Pasifik
- Kanada Yoluyla
Notlar ve referanslar
Derecelendirmeler
Referanslar
- " Bölgeye Göre Kıta Sıralaması: Altı Kıta Modeli (Amerika Birleşik) " , su Atlasocio.com (erişildi)
- " World Population Prospects " , esa.un.org'da ( erişildi)
- https://www.projet-voltaire.fr/origines/mot-amerique-de-amerigo-vespucci/
- Peaklist.org: Güney Amerika Ultraları
- Pauline Gravel, " 24.000 yıl önce Kuzey Amerika'da İnsanlar ", Le Devoir , ( çevrimiçi okuyun )
- Paolo Chiesa, " Marckalada : Amerika'nın Akdeniz Bölgesi'ndeki İlk Sözü (c. 1340 " , Terrae Incognitae , no 53 :2,, s. 88-106 ( DOI 10.1080/00822884.2021.1943792 , çevrimiçi okuyun )
- Kalelerin yaşamları: Kaleden anıta: 15. yüzyıldan günümüze eski Savoy Dükalığı topraklarındaki kaleler , Silvana Editoriale,, 307 s. ( ISBN 978-88-366-3280-0 ) , s. 8.
Şuna da bakın:
Kaynakça
Antik
- Amerikalılar Üzerine Felsefi Araştırmalar veya İnsan Türünün Tarihine Hizmet Eden İlginç Anılar. Dom Pernety'nin Amerika ve Amerikalılar Üzerine Bir Teziyle . Corneille de Pauw tarafından ., 1771 .
Modern
- Laurent Carroué , Didier Collet ve Claude Ruiz , Amerika , Rosny-sous-Bois, Bréal,, 302 s. ( ISBN 978-2-7495-0530-5 , çevrimiçi okuyun ).
- Charles C. Mann ( İngilizce'den çeviren : Marina Boraso), 1491. Kristof Kolomb'dan Önce Amerika Kıtası Hakkında Yeni Vahiyler , Paris, Albin Michel ,, 471 s. ( ISBN 978-2-226-17592-2 )
- Pierre Chaunu , Amerika ve Amerika , Armand Colin , coll. "Dünyanın Kaderi",, 470 s.
- René-Éric Dagorn (yönetmen ) , Kattalin Gabriel-Oyhamburu, Armelle Picardat-Pezé ve Kattalin Gabriel-Oyhamburu (yönetmen ) , Americas 80 issue , Paris, Nathan , coll. “Dosyalarda Jeopolitik (Paris)”,, 179 s. ( ISBN 978-2-09-160778-8 , OCLC 494066242 )
- Alain Musset ( yönetmen), Vincent Thébault ve diğerleri. , Amerika Jeopolitiği , Paris, Nathan , der. "Yeni Kıtalar",, 2. baskı _ ( 1. baskı 2006), 381 s . ( ISBN 978-2-09-160895-2 , OCLC 470627761 )
- Stephan Zweig, Amerigo, Tarihsel Bir Hatanın Anlatısı , 1941 (orijinal başlık: Amerigo, Die Geschichte eines historischen Irrtums )
Filmografi
- Amerika , Pierre Brouwers'ın belgesel filmi , TFI, Ivry-sur-Seine, 2005, 90 dk (DVD)
İlgili Makaleler
- Abya Yala
- Kolombiya Borsası
- Amerika Birleşik Devletleri ve sakinlerinin mezhepleri
- Pan-Amerikancılık
- Yerli Amerikalılar
Dış bağlantılar
- Genel sözlükler veya ansiklopedilerdeki kayıtlar :
- Sağlık kaynağı :
- Tıbbi Konu Başlıkları
.svg/1280px-Americas_(orthographic_projection).svg.png){kind=small}
